बजेट हिसाब
छोटो प्रश्न उत्तर :
१. बजेट हिसाब खाता भनेको के हो ? यो तयार गरिने कुनै ५ वटा तरिकाहरु लेख्नुहोस् ।
उत्तर :- नेपाल सरकारको नयाँ स्रेस्ता प्रणालीमा तोकिएको बजेट सिमा उल्लङ्घन हुन नदिनका लागि व्यवस्था गरिएको खातालाई बजेट हिसाब खाता भनिन्छ । यसलाई म. ले. प. फा नं. ८ भनेर चिनिन्छ ।
बजेट हिसाब खाता तयार गरिने कुनै पाँच तरिकाहरु यस प्रकार छन् :
(क) स्वीकृत वार्षिक बजेट गोश्वारा भौचर नबनाई बिनियोजन खण्डमा सीधै अभिलेख राख्नु पर्छ ।
(ख) रकमान्तरको व्यवस्था भएमा जुन शिर्षकमा रकम सारिने हो त्यो शिर्षकमा रकम जोड्ने र जुन शीर्षकबाट रकम झिकिने हो त्यो शीर्षकमा रकम घटाइन्छ।
(ग) थप बजेट प्राप्त हुँदा बार्षिक बिनियोजन खण्डमा देखाइन्छ।
(घ) निकासा खण्डमा चालु कोष र थप चालुकोष बजेट रकम नखुलाइने हुनाले जम्मा महलमा छुट्टै देखाइन्छ।
(ङ) पछि शोधभर्ना निकासा प्राप्त गर्दा बजेट रकम नम्बर अनुसार अभिलेख राखिन्छ।
२. बजेट हिसाब खातालाई कति खण्डमा विभाजन गरिएको छ ? उल्लेख गर्नुहोस् ।
उत्तर :- बजेट हिसाब खातालाई तीन खण्डमा विभाजन गरिएको छ।
(क) वार्षिक विनियोजन बण्ड :- यो खण्ड बजेट हिसाबको सबैभन्दा माथिल्लो भागमा रहेको हुन्छ । यस खण्डमा प्रत्येक बजेट रकम नम्बरका निमित वार्षिक स्विकृत विनियोजनको बाँडफाँड छट्टा – छट्टै देखाइन्छ । यस खण्डमा अभिलेख गर्दा कार्यालयलाई प्राप्त वार्षिक बजेटको अख्तियारी पत्र तथा पुरक वा थप बजेटको पत्रलाई आधार मानिन्छ।
(ख) निकासा बण्ड:- यस खण्डमा बार्षिक विनियोजित रकममध्ये शोधभर्ना निकासा वा बजेट निकासा स्वरूप प्राप्त रकम अभिलेख राखिन्छ । यस्तो निकासा प्राप्त गर्दा प्रत्येक बजेट रकम नम्बर अनुसार अभिलेख गर्नुपर्छ साथै जम्मा महलमा जोडेर राख्नुपर्छ । यस खण्डमा निकासा सम्बन्धि कारोबारहरु समावेश गरिन्छ।
(ग) खर्च खण्ड :- यस खण्डमा स्वीकृत बजेट अन्तर्गत कार्यालयले गरेका खर्चलाई अभिलेख गरिन्छ । प्रत्येक महिनाको अन्त्यमा प्रत्येक खर्च शीर्षक अन्तर्गत भएका खर्चहरु जम्मा गर्नुपर्छ ।
अतिछोटो प्रश्न उत्तर :
१. बजेट हिसाबको म. ले. प. फा. नं. कति हो?
उत्तर :- बजेट हिसाबको म. ले. प. फा. नं. ८ हो।
२. नेपालमा बजेट व्यवस्थाको सुरुवात कहिले भएको हो ?
उत्तर :- नेपालमा बजेट व्यवस्थाको सुरुवात वि.सं २००८ मा भएको हो।
३. बजेट हिसाब खाताका तीन खण्डहरु लेख्नुहोस् ।
उत्तर :- (क) बार्षिक विनियोजन खण्ड (ख) बजेट निकासा खण्ड (ग) बजेट खर्च खण्ड